نوار نقاله (conveyor belt) در واقع وسیله یا جزء حمل کنندهٔ یک سیستم انتقال مواد تسمه ای می‌باشد (که اغلب این سیستم به صورت خلاصه تسمه یا نوار نقاله نامیده میشود).
سیستم انتقال مواد تسمه ای که کانوایر تسمه ای هم گفته میشود یکی از انواع متعدد سیستم‌های نقاله ای می‌باشد.
یک سیستم انتقال نقاله ای از دو یا چند قرقره (گاهی اوقات از آنها به عنوان درامز یا طبلک یاد میشود) تشکیل شده‌است به همراه یک حلقه بی پایان از تسمه یا نواری که مواد را حمل می‌کند و به دور آنها می‌چرخد.
تاریخچه
نخستین تسمه نقاله در قرن نوزدهم مورد استفاده قرار گرفت.
در سال ۱۸۹۲، توماس رابینز اقدام به اختراع مجموعه‌ای از محصولات کرد که منجر به توسعه و استفاده تسمه نقاله در معادن برای جا به جایی مواد معدنی از قبیل: زغال سنگ، سنگ معدن و … شد.
در سال ۱۹۰۱ ساندویک اقدام به ساخت و تولید تسمه نقاله استیل کورد (تسمه نقاله فولادی) کرد. در سال ۱۹۰۵ ریچارد ساتکلیف نخستین تسمه نقالهٔ ویژه برای حمل و جا به جایی زغال سنگ در معادن را تولید و عرضه کرد که منجر به انقلاب صنعتی بزرگی در صنعت معدن شد.
در سال ۱۹۱۳ هنری فورد خطوط مونتاژ تسمه نقاله را در مجموعهٔ کارخانه اتومبیل سازی فورد راه‌اندازی کرد.
در سال ۱۹۷۲ “جامعه فرانسه REA” طولانی‌ترین سیستم انتقال از طریق نوار نقاله را به طول ۱۳٫۸ کیلومتر ایجاد کرد.
در سال ۱۹۵۷ شرکت لاستیک سازی گودریچ در آمریکا اقدام به تولید و عرضه نوعی از تسمه نقاله نمود که تا رسیدن به سیستم تسمه نقالهٔ انبوه ادامه داشت. این سیستم با داران بودن یک پیچ کمتر، عمری طولانی‌تر نسبت به تسمه نقاله‌های قدیمی داشت چرا که تمام سطح نقاله را پوشش می‌داد.
این نوع از نوار نقاله دیگر تولید نمی‌شود چرا که تسمه‌های امروزی بدون هیچ پیچشی عمری طولانی‌تر و لایه‌هایی بیشتر دارند. در سال ۱۹۷۰، کمپانی «اینترالاکس» در شهر لوییزیانا حق انحصاری تولید انواع مختلف تسمه نقالهٔ لاستیکی را به نام خود ثبت کرد.
ساختار
تسمه نقاله دارای یک یا چند لایه است و به طور معمول دارای سه لایه است: پوشش لاستیکی بالا، منجیدها و پوشش لاستیکی پایین.
منجیدها تار و پودی بافته شده در لایه‌ی میانی هستند که به منظور مقاومت طولی و عرضی در تسمه نقاله تعبیه میشوند.
متداول‌ترین متریال‌های منجید عبارت است از: رشته‌های فولادی، پلی‌استر، نایلون، کتون و آرامید.
لایه‌های پوششی معمولاً از لاستیک یا پلاستیک ساخته میشوند.
تسمه نقاله‌های فلزی زمانی که به استقامت بیشتری نیاز است مورد استفاده قرار میگیرند. به عنوان مثال تسمه نقاله‌های با مقاومت‌های بیشتر از رشته‌های فولادی ساخته میشوند.
این نوع تسمه نقاله با مقاومت ۱۰ هزار نیوتون بر میلیمتر در معدن چیکی کاماتا در شیلی، دومین معدن بزرگ رو باز دنیا استفاده میشود. در شیلی، استفاده از تسمه نقاله‌های پلی‌استر، نایلون و کتون با استحکام پایین رایج است و از آرامید با نیروی مقاومت بین ۶۳۰ تا ۳۵۰۰ نیوتون بر میلیمتر نیز استفاده میشود.
مزایای استفاده از تسمه نقاله با لایه‌های آرامیدی، صرفه جویی در انرژی، افزایش طول عمر و افزایش بهره‌وری است.
به عنوان مثال تسمه‌نقاله‌ی آرامیدی با مقاومت ۲۲۵۰ نیوتون بر میلیمتر و به طول ۳۴۰۰ متردر معدن زغال سنگ بائودین واقع در چین مورد استفاده قرار می‌گیرد که بنا بر گزارش رسمی این امر باعث ۱۵ درصد صرفه جویی در انرژی شده است.
یکی از مهمترین عامل تعیین قیمت تسمه نقاله که پیشتر در این مقاله به آن اشاره کردیم به همین نوع ساختار آن بازمیگردد.
کاربرد نوار نقاله
امروزه از انواع مختلف تسمه نقاله بسته به نوع صنعت مربوطه مورد استفاده قرار می‌گیرد که غالباً از نوع لاستیکی یا پی وی سی PVC هستند. وزن سیالات و نوع متریال حمل شونده در تصمیم‌گیری برای انتخاب تسمه نقاله مورد نیاز بسیار تاثیر گذار است.
تسمه نقاله‌های با تیغه‌های مشخص که با عنوان الواتور بلت یا باکت الواتور شناخته میشوند برای جا به جایی مواد به صورت عمودی مورد استفاده قرار می‌گیرد که استفاده از آنها برای بارگیری به کامیون‌ها بسیار متدوال است.
از تکنولوژی سیستم نوار نقاله در پله‌های برقی، فرودگاه‌ها، فروشگاه‌ها و همچنین در خط مونتاژ کارخانجات به کرات استفاده میشود. در صنایع مادر همچون معدن، فولاد، سیمان، کشاورزی، بازیافت، و… بهره‌وری از تسمه نقاله امری اجتناب ناپذیر محسوب میشود.
انواع نوار نقاله
تسمه نقاله لاستیکی
تسمه نقاله‌های لاستیکی یا نوار نقاله لاستیکی از دو قسمت لاستیک و تار و پود ساخته شده است که لایه بالایی و زیرین آن پلاستیک و داخل آن از تار و پود استفاده شده است.
استفاده از تار و پود به منظور افزایش استحکام تسمه‌ها یا نوار نقاله‌ها بکار رفته است در تمامی نقاله های لاستیکی قسمت بالا و پایین تسمه یا نوار نقاله لاستیک پوشانده شده است.
بیشتر کاربرد نقاله لاستیکی در صنایع معدنی ، سنگ ، سیمان و فلزات و صنایعی که ارتباطی با مواد خوراکی ندارند مشاهده میشود .
تسمه‌های لاستیکی می تواند در دو نوع ساده و آجدار باشد نمونه ساده برای انتقال مواد یکسان به کار میرود و تسـمــه‌های نقاله لاستیکی آجدار بیشتر برای انتقال مواد معدنی در کار در معدن ها استفاده میشود.
تسمه نقاله PVC
همانطور که در بالا اشاره شد از تســمـه‌های نقاله لاستیکی نوار نقاله لاستیکی در صنایع خوراکی نمی توان استفاده کرد و این محدودیت باعث شده که از تسمه نقاله‌ها pvc یا نوار نقاله‌ها pvc در صنایع خوراکی و بهداشتی به شدت استفاده گردد ، و علت آن سازگاری تسـمــه‌های پی وی سی در صنایع خوراکی و بهداشتی است.
این تسمه ها در انواع و سایزهای مختلف تولید می شود و همان طور که در بالا اشاره شد مداربسته یا کلوز لوپ (close loop) مورد استفاده قرار میگیرند تا بتوان مواد خوراکی و مواد بهداشتی را از یک نقطه به نقطه دیگر کارخانه انتقال بدهند.
بافت نخ موجود تســمـه‌های نقاله pvc یا نوار نقاله pvc به طوری است که ستون های محکم و مستحکمی را در طول و عرض نوار ایجاد می کند .
تسمه نقاله pvc یا نوار نقاله pvc در دو نوع صاف و آجدار تولید می شود ، گاهی مشاهده می شود که برای جلوگیری از لغزش مواد و قطعات تولید شده در خطوط تولید از تســمـه‌ها راهنما برای جلوگیری از لغزش آنها روی نوار نقاله‌ها استفاده شودکه باعث می شود پروفیل سایدبار یا T پروفیل مناسب برای شرایط مختلف محیطی باشد.
تسمه نقاله پارچه یا نمدی
تمام مزیت هایی که تسمه‌های نقاله pvc یا نوار نقاله pvc گفته شد همان مزیت ها نیز برای تسمه نقاله پارچه یا نمدی نیز وجود دارد ، با این تفاوت که لایه بالایی لایه بالایی تسمه نقاله پارچه یا نمدی به جای پی وی سی از نمد ، پارچه یا الیاف کتان یا پلی استر ساخته شدند.
این تسمه نقاله ها به علت سازگار بودن با مواد غذایی و دارویی در صنایع بهداشتی و انواع شیرینی جات مانند بیسکویت ، کلوچه و نان فانتزی کاربرد فروانی دارد .
تسمه نقاله مدولار یا نوار نقاله مدولار (پلاستیکی )
تسمه نقاله مدولار یا نوار نقاله‌های مدولار (پلاستیکی ) یا زنجیر نقاله مدولار نام های مختلفی هستند که برای نوار نقاله مدولار مورد استفاده قرار می گیرند .
تسمه نقاله مدولار یا نوار نقاله مدولار (پلاستیکی ) تماماً از جنس پلاستیک بوده و از مونتاژ قطعات پلاستیکی کوچک و با سایز استاندارد ساخته می شود و با در کنار هم قرار گرفتن قطعات تسمه آنها یک تسمه نقاله مدولار با طول و عرض مشخص و مقاوم در برابر ضربه و وزن بالا به دست می آید.
از این نوع تسـمــه نقاله ها بیشتر در خطوط شستشوی مواد بهداشتی و غذایی استفاده میشود تمامی این قطعات کوچک تسمه توسط پین یا قفل به طوری که آنها ضد آب باشند به یکدیگر وصل می شوند.
تسمه نقاله برزنتی یا نوار نقاله برزنتی ( تسمه الواتوری)
تسمه‌های نقاله برزنتی یا نوار نقاله برزنتی ( تســمـه الواتوری) هم گفته میشوند ، بیشتر ساختاری شبیه به تســمـه نقاله پلاستیکی دارند با این تفاوت که لایه بالایی و زیرین آن از جنس برزنت است و لایه تار و پود آن به گونه ای است که نیروی کشش و تحمل آن تحمل تسمه‌های نقاله برزنتی را زیاد کند.
شما همچنین می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ی انواع نوار نقاله ها به مطلبی که چند ماه پیش درباره ی نوار نقاله ها نوشتیم مراجعه کنید.
برخی از مطالب این نوشته از سایت ویکی پدیا گرفته شده است.
